2011/03/30

Ezezagun ezkutuari

Ez zarena zarela imajinatu dudalako izango agian, baina zure jarraipena joku bat bihurtu da niretzat.
Duela hilabete pare bat edo, zure presentziaz ohartu nintzenetik egunero begiratu dut ea somatzen zaitudan, ea ikusten zaitudan, urruti, zauden lekuan zaudela, zu ikusi gabe.
Eta hor egon zara, ia egunero, ni zelatatzen, zure talaiatik, ohartu gabe seguruen nik ere zelatatzen zintudala. 
Horrela joan zaizkit azken asteak, zu topatzeko ilusioak ematen zidan indarrarekin, baina bada aste bete ez nauzula jarraitzen. Zure presentzia desagertu egin da bat-batean, agian aspertu zarelako, edo iada ez duzulako ni jarraitzeko beharrik sentitzen. Agian hamaika arrazoi medio ez duzulako aukerarik izan, edo besterik gabe azaldu zinen modu berean desagertu behar zenuelako. 
Edozein kasutan mila esker hor egoteagatik, aldartea alaitu baitidazu zure presentzia etereoaz. Ondo izan eta jakin ezazu ni toki berean topatuko nauzula, nahi baduzu, nire barruak horrela eskatzen didan bitartean behintzat.

2011/03/27

Ordu aldaketak

Begia zabaldu dudanerako gelan argitasuna zen nagusi, erlojua begiratu ta goizeko bederatziak inguru, bai nahikoa lo egin dut eta zonbi baten moduan jaiki naiz. Nire eguneroko zukua hartu, ondoren txandal zaharra jantzi eta periodikoa erostera abiatu naiz, igandetako gosariak prentsarik gabe ez baitu zapore berdina. 
Gosaldu eta ordenagailua piztu dut terapia honetan sartzeko asmoarekin, bloga azken finean terapia moduko bat badelako niretzat behintzat, eta ordenagailuko erlojuak hamabiak markatzen zituela ohartu naiz. Ez da posible, hamaikak inguru izan behar dute eta. Orduan otu zait agian atzo udako ordutegian sartzen ginela. Bezperako periodikora jo dut, bai "cambio horario de madrugada".
Dena energia aurrezteko helburuarekin omen, nik ez dakit energia aurreztuko oten den, baina animali arrazionalengan trastornoak sortu eta osasuna galdu seguru!

Naturaltasunaz

Beti pentsatu izan dut transparentzia eta naturaltasuna pertsonaren bertuteak direla. Ze hobeto norbaitekin zaudenean egia aurretik erakustea baino. Baina aizu, nazkatzen hasia naiz horrenbeste koherentziarekin, neuk neure buruari exijitzen diodanaz ari naiz, ze inguruan gero eta gehiago, agian beti baina hain naiz inozoa orain arte ez naizela ohartu, azpijokoa eta faltsukeria besterik ez dut ikusten, bai gertuenetik hasita urrun geratzen zaizkidanera arte.
Zerbait egiten dudala naturaltasun osoz eta inguruan susmo txarrak eta aurpegi arraroak besterik ez dut somatzen, eta sentsibilitatea puri purian daukazunean, azken boladan ia beti, tori buru haustea, tori gaizki egona... errudun sentiarazten zaituzte, baina zeren errudun? nik ez dut ezer egin eta, nire bizitza aurrera eramaten saiatzen ari naiz besterik gabe.
Eta hori norbanakoez hitz egiten, ze politikara jauzi egingo banu...
Hobe ez pentsatzea, ze etorkizun datorkigu herri txiki honetako biztanleoi...
Uste dut naturala izaten jarraituko dudala, krixton hostia pila jasotzen badut ere.

2011/03/23

Agenda 21

Nork ez du entzun agenda 21 programez?
Duela urte batzuk, bizi garen gizarte garatu eta demokratiko hauetan, baten bat ohartu zen munduan egiten ari ginen ustiapena gehiegizkoa zela eta nolabait horien efektuak orekatzeko plan batzuk jarri behar zirela martxan. Agian dena hasi zen Kyotoko protokoloa sinatu zenetik, ohartu zirelako atmosferara isurtzen ari ginen gasen kopurua gehiegizkoa zela,... batek daki.
Kontua da herri guztietan horrelako programak garatzen hasi zirela. 
Herri edo zonalde bakoitzak gai bat aukeratzen du, izan daiteke ura, birziklapena, kontsumoa, energia,... eta gai hori oinarritzat hartuta ikastetxeetan gaia aztertzen da, egoera, arriskuak, eta azkenik ikasleek proposamenak egiten dituzte, gero udalbatzetan aurkezten dituzte eta herri mailako akordio batzuk hartzen dira (hauek sinbolikoak izan badaitezke ere).
Nik dakidala Gipuzkoako herri guztietan egiten dira horrelakoak. Helburua beti garapen iraunkorra bultzatzea eta bideratzea.
Nik lan egiten dudan zonaldean EAJ eta PSOE-ko alkateak daude eta hauek ere horrelako programak bultzatzen dituzte, eta hain zuzen ere bi alderdi hauetako karguak izan ziren lehengo ostiralean Zubietako erraustegiko lehen harria jarri zutenak.
Agenda 21 = erraustegia? Uiiiiii, uste dut galdu naizela edo nire ikasle batzuk esaten duten moduan motza naizela, ze bi kontzeptu horiek batera ez didate koadratzen. 
Norbaitek esplikatuko al dit, nola defendatu daiteken garapen iraunkorra, berotegi efektua sortzen duten gasen isuriketaren murrizketa, eta erraustegi bat jartzea aldi berean?
Nola ager daiteke inor zaborrak biltzeko atez ateko sistemaren aurka eta garapen iraunkorraz hitz egitea?
Nola bultzatu daiteke AHTa egitea, Gipuzkoako eta Bizkaiko kosta zeharkatzen dituen bia bakarreko tren kaxkar bat daukagun bitartean, jakinik hau egokituko balitz milaka pertsonek erabiliko luketela euren lantokietara joateko autoa etxean utziz? Horrela bai aurreztuko litzatekela erregaietan, eta noski konbustioan sorturiko CO2-a murriztu.
Bai gizarte demokratiko eta iraunkorretan bizi gara. 
Zorionez herritarrok beste ikuspegi batzuk ditugu eta baditugu horiek adierazteko bideak. Lehengoan Zubietako frontoian izandako flash-mobak hori erakutsi zigun. Benetan ikusgarria izan zen. Ehundaka pertsona, heldu zein gazte, batera dantzatzen, euren haserrea modu alai eta baketsu batean adieraziz. Gazte japoniar batek irakurritako mezua izan zen protestari amaiera jarri ziona, ze hemen eta mundu guztian ere argi dago nuklearrak ez datozela bat iraunkortasunarekin "jakintsu" asko oraindik kontrakoan tematzen bada ere.

2011/03/17

Nuklearrik? Ez eskerrik asko!

Azken egun hauetan Japonian gertatutakoak alarma piztu du, eta azken urteetan lozorroan egon den debatea berriro mahai gainera ekarri, zentral nuklearrak irtenbide egokia al dira gaur egun ditugun energia premiak asetzeko?
Duela ez asko aditu batzuen artikulu batzuk irakurri nituen eta tartean baiezkoaren aldekoak zeuden. Berotegi efektua sortzen duten gasen isuriketa eza eta energia mota honen produktibitatea dira askoren iritziz motibo nahikoak energia iturri honen alde apostu egiteko. 
Chernobyllen 86an gertatutakoa askok ez zuen erreferente ontzat hartzen, "badakigulako" komunistak segurtasun kontu hauetan ez zirela oso fidatzekoak. 
Oraingoan teknologiaren abanguardian dauden japoniarrei egokitu zaie zorigaitza, tsunamiak sortutako hondamendiaren ondorioz Fukushimako zentraleko erreaktoreetan gertatutako leherketek mundu guztia dantzan jarri dute.
Neu beti izan naiz nuklearren aurkakoa eta zoritxarrez egun hauetan gertatzen ari direnak ideia horiek indarrez defendatzera bultzatzen naute. 
Ez jakintasunak askotan eramaten gaitu iritzi bat ematera zertaz ari garen jakin gabe. Ondorengo testuan erradiaktibitatea zer den azaltzen da modu sinple batean. Ez dut itzultzeko astirik hartu, gaztelaniaz dago baina irakurtzeak merezi du.

La radioactividad o radiactividad es un fenómeno natural o artificial, por el cual algunas sustancias o elementos químicos llamadas radiactivos, son capaces de emitir radiaciones, las cuales tienen la propiedad de impresionar placas fotográficas, ionizar gases, producir fluorescencia, atravesar cuerpos opacos a la luz ordinaria, etc. Las radiaciones emitidas por las sustancias radiactivas son principalmente partículas alfa, partículas beta y rayos gamma. La radioactividad es una forma de energía nuclear, usada en medicina (radioterapia) y consiste en que algunos átomos como el uranio, radio y torio son “inestables”, y pierden constantemente partículas alfa, beta y gamma (rayos X). 

RADIOACTIVIDAD
En este proceso, los núcleos de los átomos de los elementos se desintegran, con formación de nuevos núcleos que corresponden a nuevos elementos y liberación de energía.
En el año 1.896 Henry Becquerel (físico francés), descubrió accidentalmente el proceso de RADIOACTIVIDAD, el cual puede ser natural (en los núcleos de los átomos de los elementos inestables) y artificial (en los núcleos de los átomos de los elementos estables que necesitan ser bombardeados con partículas).
La radiactividad natural es el proceso mediante el cual los núcleos pesados e inestables de algunos materiales radiactivos se desintegran de forma espontánea y producen nuevos núcleos de nuevos elementos y liberación de energía.
La radiactividad artificial consiste en la ruptura de los núcleos de átomos estables a través del bombardeo con partículas ligeras aceleradas, dando origen a nuevos núcleos que corresponden a nuevos elementos.
Rutherford logró en 1.919, la primera transmutación artificial, al bombardear con partículas alfa, núcleos de átomo de nitrógeno
En 1898, los esposos Curie dedicados al estudio de la radiación observada por Becquerel (físico) descubrieron dos nuevos elementos radiactivos: el Polonio y el Radio, caracterizados por:
Ionizar gases
Impresionar placas fotográficas
Originar destellos de luz en algunas sustancias.

CARACTERÍSTICAS DEL FENÓMENO RADIACTIVO.
La emisión de radiaciones por parte de un material radiactivo no depende del estado de libertad o combinación en que se encuentre, es decir, puede estar como una sustancia simple o como parte de un compuesto y este hecho no incidirá en tales emisiones.
La radiación es independiente de factores que intervienen en las reacciones químicas.
Las radiaciones pueden impresionar placas fotográficas, atravesar materiales opacos, ionizar los gases y producir reacciones químicas. 

NATURALEZA DE LA RADIOACTIVIDAD
Las radiaciones pueden ser:
Rayos Alfa 
Estos rayos están formados por partículas materiales que presentan dos unidades de carga eléctrica positiva y cuatro unidades de masa (son núcleos de Helio). Son ligeramente desviados por la acción de fuerzas magnéticas intensas. Pueden ionizar los gases y penetrar en la materia. Son detenidos o absorbidos cuando se pone ante ellos una lámina metálica. Su velocidad inicial varía desde 109 cm/s hasta 2 x 109 cm/s. 

Rayos Beta 
Las partículas que conforman a los Rayos Beta son de una masa menor a la de los rayos alfa y son de unidad de carga negativa. Se proyectan a grandes velocidades, aunque ésta depende de la fuente de procedencia y en ocasiones son emitidos a una velocidad próxima a la de la luz (300.000.000 km/s). 

Rayos Gamma 
Su naturaleza es diferente a los rayos alfa y beta, puesto que no experimentan desviación ante los campos eléctricos y/o magnéticos. A pesar de que tienen una menor longitud de onda que los rayos X, actúan como una radiación electromagnética de igual naturaleza. Pueden atravesar láminas de plomo y recorrer grandes distancias en el aire. Su naturaleza es ondulatoria y no tiene carga eléctrica, ni masa. Su capacidad de ionización es más débil en comparación con los rayos alfa y beta. 

Es innegable que la radiación afecta a los organismos. Los puede enfermar o curar. Puede ser administrada como cualquier medicina, o tener efectos letales. Depende de cómo se use.
Sabemos que la ionización que produce puede dar lugar a transformaciones químicas en la materia. Si es materia viva, necesariamente interfieren estos cambios con las funciones vitales de las células que reciben radiación. Además, como algunas radiaciones pueden penetrar en el cuerpo, dichos efectos se pueden producir en órganos o en células de muy diversas funciones.
Para tener un punto de comparación, pensemos en una quemadura de Sol. Los rayos solares, principalmente los ultravioleta, producen en la piel efectos que todos conocernos; alguna vez hemos sentido el ardor de una quemadura por exposición al Sol demasiado prolongada. Se debe a los cambios químicos inducidos en la piel, que inclusive pueden matar a las células, como también todos hemos experimentado al desprenderse luego la piel inútil. Ahora bien: la piel está diseñada para soportar estos efectos, pues, al dañarse, fácilmente puede ser reemplazada por nuevas células que a su vez asumen la función vital de proteger al resto del organismo. Las radiaciones ionizantes que penetran en el cuerpo pueden causar daños equivalentes en los tejidos, pero no sólo de la piel, sino de todo el cuerpo. Estos daños pueden resultar permanentes si suceden en órganos que no se regeneran, como el cerebro.
Los efectos que la radiación produce en los organismos se han clasificado en cuatro grupos: los que producen cáncer, las mutaciones genéticas, los efectos en los embriones durante el embarazo y las quemaduras por exposiciones excesivas. Los primeros dos grupos generalmente suceden cuando las dosis recibidas son pequeñas, pero prolongadas. El tercero, en una etapa de la vida en que el organismo es especialmente sensible por estarse reproduciendo sus células a ritmo acelerado. El cuarto sucede en accidentes o en las explosiones nucleares. Se han hecho muchos estudios sobre cómo cada uno de estos casos se presenta bajo diversas circunstancias.


2011/03/12

Bizar Gorri Pirata

Bart gauean zurekin egin dut amets. Itsasoaren erdian igeri ari nintzen, bakarrik. Ezustean zerua itxi egin da, tximistak eta trumoiak hasi dira, enbata sartu da, itsasoa zakartu egin da batek daki zenbat metroko olatuak eratzen hasi direlarik.
Hondoratzen hasi naiz, ezin dut arnastu, gorputza kanporatzen saiatzen naiz, laguntza eskatuz, baina uraren astinduak hain dira bortitzak gero eta beherago noala, oinetan harri astunak kateaturik izango banitu bezala. Konortea galdu dut.
Begiak zabaltzerakoan aste beteko bizar-gorri batez inguraturiko ezpain batzuk nire ahoan itsatsita ditut. Estulka hasi naiz. Gorputza biratu didazu irentsitako ur guztia bota dezadan. Ondoren soinean daramazun jaka beltza erantzi eta nire sorbalden inguruan ipini didazu, irrifar batez, "lasai, salbu zaude" esanez.
Une horretan ohartu naiz nire printze urdina zarela. Ez duzu ez gaztelurik, ez zaldi zuririk, ez begi urdinik ezta urrezko koroarik ere, Bizar-Gorri Pirata zara, Atlantikotik Pazifikora eta Pazifikotik Indikora, bere belauntzi kaxkarrean aberatsen ondasunak behar handiena dutenen artean banatzen dabilen pirata xarmangarria.
Eta horrela esnatu naiz irrifar bat ahoan. Begiak itxi ditut berriz ere loak hartuko nauen esperantzaz, une batez berriro ere zure beso artean sentitzeko, zure irrifar goxoaz gozatzeko, baina alferrik izan da. 
Ea gaur gauean ere nire ametsetan agertzen zaren!

2011/03/08

Bizitzaren zertzeladak: Irene

Goizero jaikitzen denean Martinen logelara hurbiltzen da, bertan ote dagoen ikustera, zeren beldur da, egunen batean han egongo ez denaren beldur, telefonoak jotzearen beldur, hor nonbait, txakur abandonatu baten moduan, bazter batean botata, jipoituta, akabatuta aurkituko dutenaren beldur.
Beti jakin du Martin ez zela urteetan denen aurrean, baita berean ere, agertu den pertsona; bere goxotasun, maitasun, alaitasun horien atzean beste izate bat gordetzen zuela, baina itsuarena eta gorrarena egin du ahal izan duen bitartean. 
Asko zor dio Martini. Beragatik ez balitz akaso neska zahar izango zen, jendearekin erlazionatzeko beti izan dituen arazoak ikusita zaila izango zen garai batean beste mutil bat berarengana hurbiltzea. Martinek egin zuen, konkistatu egin zuen eta beti errespetuz tratatu du, inoiz ez hitz bat bestea baino gorago, beti egoki, baita haserre zegoenean ere.
Egia da ohean sekula ez dela pasio handirik izan euren artean, baina berak hori normaltzat jotzen zuen, beste esperientziarik ezean hura nahikoa eta sobera iruditzen zitzaion.
Hiru seme-alaba zoragarri izan dituzte eta esan daiteke familia zoriontsua osatu dutela duela pare bat urte gauzak okertzen hasi ziren arte.
Batetik Unaik etxetik alde egitera zihoala adierazi zien, aurretik joanak ziren Miren eta Joseba ere, orduan Martinek esan zion lehen aldiz handik aurrera beste ohe batean egingo zuela lo, beste gela batean. Irenek ez zuen zergatia galdetzeko adorerik izan, akaso erantzuna bazekielako. Aurrerantzean gauero negar egin du isiltasunean bere izarapean, baina okerrena heltzeko zegoen. Jubilatu zenetik astean zehar gauero zaborra ateratzeko aitzakian kalera irten eta mozkorturik bueltatzen da auskalo zein ordutan. Ez dio inork kontatu baina imajinatzen du zertan dabilen, herrian beti bolo bolo ibili den bere homosexualitatea azkenik agertzen, bere alderik izkutuena errebelatzen. Eta imajina dezake nola gazteek barre eginen dioten eta tristetu egiten da, baina beldur ere bada, horrelako batean baten batek astindu bat eman eta kalean zerraldo utziko duenaren beldur.

2011/03/07

Bizitzaren zertzeladak: Martin

Ajiak jota esnatu da. Sukaldera joan eta han dabil Irene bazkaria prestatzen. Begiratu egin dio, buruarekin ezetz bezala esanez, horrela ezin duela jarraitu, ezin dutela horrela jarraitu, gehiago ez.
Seme alabak etxetik joan zirenetik logela diferentetan egiten dute lo. Emakume ederra da Irene, ona eta pazientzia handikoa. Dena jasan izan du bere familia aurrera ateratzeagatik. Beti jakin du Martinek sekula ez diola desioz begiratuko, baina garai batean ahaleginak egiten zituen dena ondo joan zedin, astean behin gutxienez bere sexu saioa ere edukitzen zuten, pasio handirik ez bazegoen ere, maitasuna adierazteko eta eskerrak emateko modu bat zen. Orain hori ere agortu zaie.
Bizitza osoa erriprimituta eman ondoren orain jubilatu dela atera zaio bere benetako nia adierazteko beharra, bortizki, eta modu desegokian atera ere. 
Lehen, eguna lanean ematen zuenez, pentsatzeko asti gutxi zuen eta dena eramangarriago zitzaion. Orain egun guztia libre duela ezin bere barnea, bere desioak, bere beharrak kontrolatu.
Gauero, zaborra ateratzeko aitzakiaz, kalera irten eta kopatxo bat hartzera joaten da etxe ondoko tabernara. Han pare bat edo hiru gin tonic edan eta gero, gazteenetara hurbiltzen da, haiekin harremanetan jartzen saiatzen delarik, baina berea bezalako herri ttiki batean ezer lortzea zaila zaio. Bata laztantzen ahalegintzen da, besteari musu ematen, gazte horietako bat konkistatu nahiko luke, dirua ordaintzera ere prest egongo litzateke, dena euren gorputz gihartsuak laztandu edo gutxienez miretsi ahal izateko, baina denek barre egiten diote. Penaz begiratzen dute, maritxu atso halakoa, zer pentsatzen du ezer lortuko duenik ala? Eta berak itsu gin tonicak edaten jarraitzen du, noraezean, taberna batetik bestera, amen egingo dion baten bila, azkenean kalera bidaltzen duten arte, eta etxeratu aurretik saiatzen da berriro ere beste batean sartzen, atean zain, kamareroa konbentzitu nahiean utz diezaion azken kopatxoa hartzen.
Etorkizun beltza familia katoliko euskaldun batean hazi eta hezitako agure homosexual erreprimitu batentzat.

2011/03/02

Bizitzaren zertzeladak: Miren

Lanetik atera eta etxera joan da zuzenean. Euria barra barra ari du, leiho aurrean paratu da, malenkoniatsu. Horrelako egunak gustoko dituen arren tristetu egiten dute. Ingurura begiratu du, gauza guztiak bere tokian daude, ordenatuta, txukun, baina isiltasuna da nagusi. Bakarrik dago. Denbora asko darama etxera heldu eta inoren musurik edo besarkadarik jaso gabe, inoren agurrik edo hitzik entzun gabe. Aspaldi ez diola inork afaria prestatu, poema bat irakurri, txiste bat kontatu, edo oinetan masajetxo bat eman.
Garai batean egoera hori ondo zeraman, baina urteak aurrera egin ahala, astunagoa gertatzen ari zaio, jasangaitzagoa.
Lagunek kexatzerik ez duela esaten diote, ez duela loturarik, bere denbora librea nahi bezala erabil eta oporretan nahi duena egin dezakela..., nahiko luketela beraiek egoera hori... 
bai zera! Egun guztia bakarrik, oporretara joateko bakarrik, hori nahi dutela? ziria beste bati sar diezaiotela! Horrelakoak bera kontsolatzeko esaten dizkiote, ez benetan sentitzen dituztelako. 
Lagunek batzuetan bakardadea (edo lasaitasuna) botatzen dute faltan, baina ez da gauza bera norberak bilatutako bakardadea edo derrigor datorkizuna; azken horri aurre egitea gogorra da, baina horrelakoak esaten dituenean inork ez dio jaramon handirik egiten. 
Bakardade hori apurtzeko ahaleginetan hasi da, badaki ez dela gauetik goizera gertatuko den zerbait, baina erabakia hartua dauka, egoera eta lagun berriak ezagutzeko aukera bakoitza erabiliko du, bere mundu ttipia zabaldu asmoz.