Iciar Bollainen azken filma. Gaia, Colonek Hegoamerikan egindako genozidioaren inguruko filmaren grabazioa. Bolivian grabatuko dute Sebastianek (Gael García Bernal) zuzendutako eta Costak (Luis Tosar) ekoiztutako filma, Cochabamban eta garai hartan gertatzen da Uraren gatazka (2000).
Presupuesto eskasarekin ari dira eta estrak bertako indigenak izango dira, 2 dolarren truke lan egingo dutenak (berriz ere esplotazioa?).
Elementu ugari eta guztiaren erdian erabaki pertsonalak, filmea aurrera eraman ala han sortu gatazkarekin bat egin eta egindako lagunei lagundu...
Carlos Tenari irakurrita (Rebelión), filme honek 1995ean Jorge Sanjines boliviarrak zuzendutako "Para recibir el canto de los pájaros" filmearekin puntu komun asko omen ditu. Nik ez dakit, baina niri filmea oso interesgarria iruditu zait, dialogo batzuk benetan oso aberatsak dira, gaiak berak mamia badu ere.
Daniel-ek (Carlos Aduviri) bizitzaren lezio itzela ematen digu, (¿Qué vais a hacer ahora? -Lo que mejor sabemos hacer, sobrevivir). Eta ez galdu nik behintzat aspaldi filme batean ikusi gabe nuen Karra Elejalderen rola. Bere agerpena motza bada ere mundial dago. Goya sarietara nominatua dago, ez dakit zeintzuk diren bere lehiakideak baina berak saria benetan merezi du.
Uneren batean sentitu al duzu nirekiko erakarpen sexuala baino zerbait gehiago?
Inoiz sentitu al duzu urduritasunik ni ikustean? Inoiz irten al zara kalera ni ikusteko gogoarekin? Inoiz irten al zara kalera ni ikusteko helburuarekin?
Inoiz lotsatu al zara ni ikustean?
Nire presentziak gaizki sentiarazi al dizu inoiz? Inoiz bilatu al nauzu? Inoiz ebitatu al nauzu?
Zergatik ez duzu inoiz nire mezurik erantzun? Nire mezuak jasotzea ilusiorik egin al dizu inoiz? Nire zenbakia zure agendatik borratu al duzu?
Zurekiko izan dudan jarrera desegokia iruditu al zaizu inoiz?
Zergatik tratatu izan nauzu ezezagun bati bezala?
Nazkarik sentitu al duzu inoiz nirekin egon eta gero?
Inoiz sentitu al duzu nirekin egoteko gogoa baina ez duzu kemenik izan adierazteko?
Aukerarik bazenu nirekin egongo al zinake berriro?
Merezi duen neska naizela pentsatu al duzu inoiz?
Nire laguna izatea nahiko zenukela pentsatu al duzu inoiz?
Hamazazpi urte geneuzkan, burua ilusioz, ideiez eta ametsez beterik. Gauza material gutxi, baina espiritua aberatsa. Gure inguruko mundua txikia bazen ere, mundu zabala ezagutzeko irrikitan geunden.
Gure jazkera arrunta zen, neskendako gaurkoarekin alderatuz, maskulino xamarra. Hilea motza generaman, krestarik ez baina punkien looketik gertu. Galtza estuak eta jaka zabalak jazten genituen, martensak ez geneuzkan, horiek hasieran Londresetik ekartzen zituzten, baina antzeko zapatak edo botak. Eskoterik ez, imajinaziorako tarte handia utziz (edo txikiegia agian).
Musika gustoko genuen baina gehienek ez genuen tokatarik. Gure etxean izebak Alemaniatik ekarritako Grundig kasette bat zegoen eta musika on gutxi. Mikel eta Ireneri olentzerotan tokata bat ekarri zieten eta haiek erositako diskak kasetetan grabatu eta horiek entzuten genituen, behin eta berriro.
"Euskal rock erradikalaren" garaiak ziren, punk mugimendua urte batzuk lehenagokoa bazen ere, gurera horrelakoak atzerapenarekin heltzen zirenez, punk espiritua nahiko barneratua geneukan, neuk bai behintzat. Orduan ezagutu genituen The Clash, Specials, Stiff Little Fingers, Sex Pistols, Angelic Upstarts, baina baita beste estilotako musikariak ere.
Neu bereziki Clash zalea nintzen. Gazteak ginen eta gure inguruan ez genuen horrelako girorik; gure herrian tribu mota horiek apenas esistitzen baziren. Giro politikoak eta bereziki aurreko urteetan emandako jakoaren hedapenak gure gazteria erabat markatu zuen. Ametsak beste toki batzuetan zeuden batzuentzat eta besteek aldiz nahikoa lan zuten murgilduta zeuden inpernutik ateratzeko.
Garai gogorrak izan ziren, oso gogorrak. Errepresioa kaleetan eguneroko kontua zen; jazarpen poliziala; hilketak han eta hemen; musikarako toki gutxi horrelako egoeretan.
Gure mundua zabaldu nahiean edo Donostiara joaten ginen asteburuetan. Han egiten genuen ibilbidea beti berdina zen: Itxaso, Izkina, Aker Beltz. Han biltzen ziren guk gustoko genuen estiloko mutilak. Gehienak gu baino zaharragoak ziren, beraz haiek mirestearekin nahikoa geneukan, ligatu gutxi egiten genuen (gauza batzuk ez dira sekula aldatzen), hori bai gure musika entzuten genuen. Lehen aipatutakoez gain, baita garai hartan sortutako punkaren ondorengo taldeak The Cure, Immaculate Fools edota Psychedelic furs.
Ez nuen kontzertu askotara joateko paradarik izan (diru gutxi, informazio gutxi, eta ezagutza eskasa) baina garai hura, musika hura, itxura hura, barru barruraino iritsi zitzaidan, eta urte asko pasa badira ere barnean dudan zerbait da, askotan nire itxurak besterik adieraz badezake ere.
Clashen "London Calling" bereziki maite izan dut beti eta kaseteko aleaz gain, gaur diska zoragarri horren bi kopia dauzkat. Ez nuen inoiz talde hura zuzenean ikusteko aukerarik izan (ez dakit gertu ibili ziren ere, internet ez zen existitzen), doinuekin konformatu nintzen.
Baina lehengoan bizitzak opari zoragarria eman zidan, Chuck Prophet izeneko musikari estatubatuarrak, taldearekiko eta Joe Strummer-ekiko sentitzen duen miresmena dela medio, bira bat egiten ari da The Spanish Bombs taldearen laguntzaz London Callinga hasieratik amaierara joaz. Eta kontzertura joan nintzen hogeitabost urte beranduago, garai batean zuzenean entzun ezin izan nuen nire diska kuttunaz gozatzera.
Seguru ez zela berdina izango, baina neuk behintzat izugarri disfrutatu nuen. Han ikusi nituen urteetan ikusi gabeko Itxasoko tribuko mutil (gizon) batzuk, une gozoa izan zen, nerabezaroaren oroitzapenak,... itzela.
Txikiak ginenean etxean bazkaltzeko orduan urardoa edaten genuen eta gabonetan txanpan apur bat ere. Horrelako egunetan aitari zigarro bat kendu eta txorakeriak eginez piztu eta tragatu gabe kalada batzuk ematen genizkion eta denok barre egiten genuen.
Ez da hain aspaldikoa amarekin medikutara joan eta hark zigarroa ahoan jasotzen gintuenekoa.
Oroitzen naiz instituto garaian ingelesko irakasleak past simple eta past continuous-en arteko desberdintasunak azaltzen nola bere ducadosari zupadak ematen zizkion, ez dakidana da non geratzen ziren mutxikinak, lurrean seguruen, takoiarekin zapaldu eta listo.
Unibertsitatean ere analisi matematikoko irakasleak bost bat zigarro erretzen zituen arbela funtzioz deribatuz, limitez eta integralez betetzen zuen ordu beteko saioan, eta nik neuk ere, hamaika zigarro erreak ditut Heisenbergen ziurgabetasun printzipioa, Carnoten teorema edota mekanika kuantikoaren oinarriak azterketa batean azaltzen saiatzen nintzen bitartean.
Atzean geratu dira hogei minutuko traiektoko bidaietan fortunak erretzen genitueneko garaiak; geroago bost ordutakoetan erdiko atetik atzera erre zitekeenekoa, edota abioietan egiten genuenekoa.
Zorionez gaur egun umeek ez dituzte euren irakasleen keak arnasten edota lepo doazen autobusetan ez dugu zertan inoren kerik tragatu beharrik, zentzuduna eta logikoa.
Baina hilaren bitik ezarri den tabakoaren lege berria ez al da gehiegikeria? Neuk zalantza handiak dauzkat.
Hospitaleko eremutik kanpo irten beharra zupada batzuk ematera ez al da ilogikoa, aurretik ehunaka auto pasatzen ari diren bitartean?
Erretzaile soziala izan naiz urte askotan, niretzat tabakoa droga soziala da, besteei ere kalte egin diezaiekela jakin badakit, baina gizakioi plazerra ematen diguten gauzatxoak kentzen badizkigute, zer geratzen zaigu?
Lehengoan egoera bitxiak ikus zitezkeen herrian. Jendea parrandan eta tragoaren erdian taberna erdia kanpora zigarroak erretzera. Dibertigarria izan zen, baina zer esango dute astebururo kaleko zaratak entzun behar dituzten bizilagunek? Hori ere ez al doa osasunaren aurka? Horrek askori sor diezaioken estresa, urduritasuna, lo faltagatik, ez al du ere osasun publikoaren diru-kutxan eraginik izango?
Eta bitartean errepideak ugaltzen doaz, gero eta auto gehiago dago, gero eta potentzia handiagoko motorrekin, horien keak ez dira kaltegarriak, hori progresoa da.
Ondo iruditzen zait besteen espazio garbia errespetatzea baina hipokrita hutsak gara, gobernuak hipokrita hutsak dira eta gainera lortu dute euren jokuan sartzea eta seguruen salatariak ugalduko dira gure gizarte demokratiko honetan. Donald Sutherland-en irudia datorkit burura, "Invasion of the Body Snatchers" filmearen amaieran bere hatz erakusleaz lagunmina salatzen ari denean... Bejondeiela.
Nik espero dudana da lege honen aurrean zentzuz jokatzea, inor demonizatu gabe, guztion eskubideak errespetatuz, baita erretzaileenak ere.
